چندین سال است که اصطلاح «ایزو» از انواع مختلفش مایه تفاخر و تبلیغ محصولات و خدماتی شده که در کشور ما عرضه می شود. این عناوین البته منحصر به کشور ما نیست؛ بلکه استانداردهایی جهانی است که داشتن هر یک از آنها نشانگر داشتن مجموعه ای از امتیازات و برتری هاست. متأسفانه نداشتن شناخت صحیح و کامل درباره این استانداردها، گاهی ما را نسبت به کیفیت محصول یا خدماتی که به دنبال آن هستیم گمراه می کند.
ISO سازمان بین المللی استاندارد سازی
«ایزو» در واقع حروف اختصاری International Organization for Standardization به مفهوم سازمان بین المللی استاندارد سازی است که یک مجمع بین المللی از سازمانهای استاندارد کشورهای عضو، آن را تشکیل می دهد. ایزو یک شبکه از مؤسسات استاندارد ملی در ۱۴۷ کشور دنیا است؛ بر پایه یک مرکز در هر کشور و یک مرکز اصلی در شهر ژنو سوئیس فعالیت می کند، که وظیفه هماهنگی مراکز مختلف را دارد. ایزو یک موسسه غیر دولتی است، یعنی هر کدام از اعضای آن الزاماً نماینده ملی کشور خود نیستند. با این همه ایزو یک نقش مهم بین بخشهای خصوصی و عمومی بازی می کند؛ چرا که اعضای آن یا در دولت و مؤسسات دولتی دارای سمت هستند، و یا نماینده دولت هستند. از طرف دیگر بقیه اعضا که نقش خصوصی دارند نقش مهمی در ارتباطات صنعتی دارند و در نتیجه با دولت های متبوعشان در تعامل مستقیم قرار دارند. بنابراین ایزو مانند یک پل ارتباطی عمل می کند که هم رضایت کسب و کار و هم درخواست عموم وم را تأمین می کند.
سیستم های مدیریت کیفیت
درسال ۱۹۸۷ کمیته فنی ۱۷۶ سازمان ایزو (ISO/TC ۱۷۶ ) سری استانداردهای ISO ۹۰۰۰ را به جهانیان ارائه نمود . هدف از تدوین این سری استاندارد ، بوجود آوردن الگویی بین المللی برای پیاده سازی و استقرار سیستم های مدیریت و تضمین کیفیت بوده که مورد استقبال فراوان در سطح دنیا قرار گرفت. سیستم های مدیریت کیفیت به منظور حفظ سطح کیفیت تعریف شده و بهبود کیفیت از طریق اصلاح فرایندها، در سازمان پیاده سازی می شود. در واقع استاندارد ایزو به یک محصول خاص داده نمی شود، بلکه فرایند تولید کالا یا خدمات را در یک واحد تجاری مورد ارزیابی قرار می دهد. امروزه واحدهای خدماتی نیز مانند واحدهای صنعتی ، علاقه زیادی به استقرار سیستم کیفیت نشان می دهند.
ISO ۱۴۰۰۰ سیستم های مدیریت محیط زیست
استانداردهای خانواده ISO ۱۴۰۰۰ شامل استانداردهای بین المللی در رابطه با سیستم های زیست محیطی است. این استانداردها در سال ۱۹۹۶ میلادی توسط کمیته فنی ۲۰۷ سازمان ایزو بوجود آمدند . یک سیستم مدیریت زیست محیطی می تواند به عنوان بخشی از سیستم های جامع مدیریت به حساب آید. این سیستم شامل ساختار سازمانی، فعالیت های طرح ریزی، تعریف مسوولیت ها ، تعیین روش ها و فرایند ها و همچنین در اختیارگیری منابع لازم برای تهیه، اجرا، بازنگری و حفظ خط مشی زیست محیطی سازمان است. مشخص است که در این استاندارد نیز مساله اصلی فرایند تولید و به عبارتی پشت پرده عرضه یک کالا است، نه خود کالا. در واقع این گواهینامه به واحدی اعطا می شود که در درازمدت برنامه های عملی برای کمک به پاکیزه ماندن محیط زیست داشته باشد و آنها را به درستی اجرا کند.
OHSAS ۱۸۰۰۱ سری ارزیابی ایمنی بهداشت شغلی
سری ارزیابی ایمنی بهداشت شغلی (Occupational Health & Safety Assessment Series ) استانداردی قابل امتیازبندی و اخذ گواهینامه است که ما ایرانیان کمتر از آن شنیده ایم. OHSAS ۱۸۰۰۱ در پاسخ به نیاز سازمانها به یک استاندارد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی که بوسیله آن بتوانند سیستم مدیریت خود را در زمینه های بهداشتی و ایمنی ارزیابی کنند تدوین شده است. ساختار استاندارد OHSAS ۱۸۰۰۱ سازگار با استانداردهای «ایزو» است تا سازمان ها بتوانند به راحتی سیستم های مدیریت کیفیت، محیط زیست و بهداشت شغلی و ایمنی را با یکدیگر ادغام و سیستم مدیریتی یکپارچه ای را ایجاد نمایند. یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی، سازمان را در شناسایی، حذف و یا به حداقل رساندن خطرات مرتبط با بهداشت و ایمنی کارکنان خویش و سایر طرف های ذینفع که در معرض آن قرار دارند، یاری می کند.
